تکنولوژی و فناوری های جدید
بیائید تا همه چیز در مورد تکنولوژی و فناوری های جدید جهان را بدانیمتکنولوژی و فناوری های جدید
بیائید تا همه چیز در مورد تکنولوژی و فناوری های جدید جهان را بدانیمویکیپدیا، خرد جمعی یا هرج و مرج اطلاعاتی
ویکی (WiKi) کلمه‌ای است به معنای "سریع" که مردم هاوایی آن را به کار می‌برند.
کریسپین سارت ول (Crispin Sartwell)، استاد فلسفه و روزنامه‌نگار آمریکایی متولد سال 1985 در واشنگتن دی‌سی است.
وی دکترای فلسفه‌اش را از دانشگاه ویرجینیا گرفت و در حال حاضر عضو کالج دیکینسون در پنسیلوانیا است.چندی پیش نیز مقاله‌ای با عنوان "پایان وبلاگ" در "فناوران" از این فیلسوف روزنامه‌نگار به چاپ رسید.
دایره‌المعارف‌ها خواه به شکل نسخه کاغذی و چاپی باشند (مانند بریتانیکا) و یا به شکل نرم‌افزاری (مثل انکارتا) در هنگام عرضه و انتشار، جلوه‌گاه نمایش دانش بشری هستند.
این ایده البته پیشینه درازمدتی دارد اما موضوع جالب توجه در این حوزه شاید آینده دایره‌المعارف‌ها باشد که به نوعی در ویکی‌پدیا مجال بروز و ظهور پیدا کرده است.
ویکی (WiKi) کلمه‌ای است به معنای "سریع" که مردم هاوایی آن را به کار می‌برند.
معادل این کلمه در دنیای اینترنت، وب‌سایتی است که امکان به‌روزرسانی آن به سهولت توسط هر فرد و از طریق هر مرورگر اینترنت وجود دارد.
اولین ویکی اینترنت در سال 1995 پایه‌گذاری شد و آنچه اکنون تحت عنوان ویکی‌پدیا می‌شناسیم، زاییده فکر جیمی ویلز (Jimmy Wales) بود که در سال 2001 در اینترنت به منصه ظهور رسید.
با ایده مبتکرانه ویلز هر شخصی که به اینترنت دسترسی داشته باشد با مراجعه به ویکی‌پدیا (در آدرس Wikipedia.org) می‌تواند دست به خلق یک مقاله جدید زده و یا نوشته‌های پیشین را ویرایش کند.
این مقالات کاملا در دسترس قرار داشته و قابل ویرایش و اصلاح هستند. البته این نوعی هرج و مرج هر قلمداد می‌شود و کاملا در نقطه مقابل روش سنتی تالیف دایره‌المعارف‌ها قرار می‌گیرد.
در روش سنتی و پیشین تالیف، دایره‌المعارف‌ها نوعی قطعیت و مرجعیت خشک و سنگین حکمفرما بود.
برای مثال در تهیه بریتانیکا و انکارتا نه تنها از وجود متخصصان برای نوشتن مقالات بهره گرفته می‌شود بلکه هر آنچه که به رشته تحریر درمی‌آید پیش از انتشار از صافی بازبینی سخت‌گیرانه‌ای گذر می‌کند.
اما در ویکی‌پدیا شما یا هر فرد دیگری با مراجعه به صفحه مربوط به مبحث ادغام و همجوشی هسته‌ای می‌توانید به طرفداران عقاید آن اعتراض کرده و نظر شخصی‌تان را اضافه کنید.
اما به‌زعم خود ویکی‌پدیا، نکته اصلی درباره این دایره‌المعارف آن نیست که اشتباه‌کردن در هنگام نوشتن مقالات دشوار است بلکه بحث اصلی مربوط به سادگی تصحیح و اصلاح این اشتباهات است.
شاهد این مدعا تعداد زیادی از افراد هستند که خارج از موسسه ویکی‌پدیا و بدون دریافت دستمزد بر این دایره‌المعارف نظارت کرده و دست به اصلاح اشکالات و ایرادها می‌زنند. در اغلب مواقع نیز اشتباهات و خرابکاری‌ها در کمترین زمان ممکن اصلاح می‌شوند.
یکی از قابلیت‌های سایت ویکی‌پدیا ارایه جدیدترین فهرست صفحات به‌روزرسانی شده است. این قابلیت، اطلاع از جدیدترین تغییرات صورت گرفته را امکان‌پذیر می‌سازد.بدین طریق در صورت بروز خرابکاری از سوی گروه‌های کج‌اندیش یا اشتباه در مقاله ارایه شده، امکان بازگشت به نسخه قدیمی صفحه وجود دارد.
با این وجود نتیجه آن طور که باید و شاید رضایت بخش نیست.در یک نمونه کوچک می توان یکی از شخصیت های فیلم "جنگ ستارگان " را مثال زد که به اشتباه پاپ بندیکت شانزدهم لقب داده شده بود.
البته این مورد از موارد استثنایی بود که معمولا نیز به سرعت تصحیح می شود .
به‌طور کلی می‌توان گفت که این دایره‌المعارف به بزرگ‌ترین نمونه در نوع خود تبدیل شده و البته بیش از پیش بر صحت و دقت مطالب آن افزوده می‌شود. نسخه انگلیسی آن بیش از نیم‌میلیون مدخل دارد و خود من یک‌بار با مراجعه به بخش "تغییرات اخیر" آن با یک دوجین مورد تجدیدنظر شده برخورد کردم که دم به دم بر تعداد آنها افزوده می‌شد.این سایت علاوه بر قابلیت مذکور، زمینه را برای مباحثه درباره تغییرات اعمال شده و ارایه پیشنهادها از سوی نویسندگان فراهم کرده است.
باتوجه به این موارد آیا باید به این سایت اعتماد کرد؟ آیا ویکی‌پدیا از همان اعتبار بریتانیکا برخوردار است؟
خوب، من در یک بازه زمانی مشخص تعدادی از مدخل‌های این دایره‌المعارف را در حوزه‌هایی که اطلاعات اندکی درباره آنها داشتم، بررسی کردم.
نتیجه آن شد که بیش‌تر مدخل‌ها را بدون استثنا دقیق و صحیح یافتم. بعضی از مقالات هم بودند که پس از مدتی کامل‌تر و بهتر شده و به صفحات لینک داده می‌شدند.
در واقع، شاید طراحی آزاد به نوعی تنها راهی باشد که قابلیت‌های یک دایره‌المعارف از طریق آن ثابت شود تا بتواند جایگاه دانش بشری را در زمان حال به نمایش بگذارد.
چنین طرحی فی‌نفسه چنان بزرگ است که به ابزار متعددی نیاز دارد و دایره‌المعارفی همچون ویکی‌پدیا آنها را در اختیار گرفته است: صدها کارشناس، ویراستار، بازبین و امثال آن که طی سال‌های متمادی در حوزه‌های مختلف کسب مهارت کرده باشند.
علاوه بر اینها، ویکی‌پدیا برخلاف WorldBook و یا انکارتا مدام به روز می‌شود. هنگامی که ما از ترکیب "مالکیت عمومی" استفاده می‌کنیم معمولا معنای "مالکیت دولتی" را در ذهن داریم اما در ویکی‌پدیا مفهوم مالکیت بدون ارجاع به هیچ فرد خاصی توضیح داده می‌شود و فقط و فقط مفهوم "مالکیت عمومی" آورده می‌شود، نه چیزی دیگر.
شاید مسحورکننده‌ترین ویژگی ویکی‌پدیا، آنارشی‌گری و هرج‌ومرج کاملا آشکار آن باشد.
ویکی‌پدیا یک موسسه همکاری‌های داوطلبانه است که ثبات در آن معنی ندارد و تغییر و پویایی، اساس آن را تشکیل می‌دهد.
اگر این فعالیت در درازمدت با موفقیت به انجام برسد به همه اثبات می‌شود که افراد بدون کنترل و نظارت و یا محدودشدن از سوی دیگران و دور از هرگونه فشار یا عامل تطمیع‌کننده و حتی تنبیه می‌توانند با همکاری هم اقدامات چشمگیر و خیره‌کننده‌ای انجام دهند.
شاید جالب باشد بدانید افرادی هم هستند که دلشان می‌خواهد ویکی‌پدیا را بدنام و یا بی‌اعتبار کنند.
برای مثال یک وبلاگ‌نویس از جناح راست (در Ace of Spades) از زمانی که متوجه شد مسوولان عملیاتی ویکی‌پدیا لیبرال هستند از خوانندگان وبلاگ خود خواست تا در جهت بی‌اعتبارسازی این وب‌سایت تلاش کنند. این وبلاگ‌نویس خوانندگان را تشویق می‌کرد تا آنجا که می‌توانند اطلاعات نادرست و مطالب پوچ و بی‌اساس به سایت وارد کنند!
البته وبلاگ‌نویسان دیگری هم بودند که نسبت به افشای این اطلاعات نادرست اقدام می‌کردند.
در مجموع باتوجه به کل مسایل مطرح شده باید گفت که اگر خرابکارها موفق شوند، کمابیش این عقیده خرد جمعی اثبات می‌شود که مردم آنقدر بدجنس و بدبخت هستند که نباید به آنها اجازه داد امور خودشان را اداره کنند؛ اما از طرف دیگر اگر ویکی‌پدیا به بزرگ‌ترین مرجع و محصول کار دسته‌جمعی تبدیل شود، آن وقت ثابت می‌شود که اگر به مردم فرصت انجام کاری را بدهید، بهترین و بزرگ‌ترین اتفاقات و تحولات به وقوع خواهد پیوست.
