کهکشان

دو کهکشان در عکس تازه­ی تلسکوپ فضایی هابل، رقص پیچده­ای را به نمایش گذاشته­اند.

درباره­ی تصویر: دو کهکشان در عکس تازه­ی تلسکوپ فضایی هابل (Hubble Space Telescope)، رقص پیچده­ای را به نمایش گذاشته­اند. این کهکشان­ها که شمار زیادی ستاره در بردارند، در رقصی پروقار که به دست نیروی گرانش تنظیم شده است، گرد هم می­چرخند.

این جفت که روی­هم­رفته Arp 87 نامیده می­شود، یکی از صدها کهکشانِ در حال برهمکنش و یکی شدن، در کیهانِ نزدیک به ماست. Arp 87 در اصل به دست اخترشناسی به نام هالتون آرپ  (Halton Arp)در میانه­ی دهه­ی 1960م. فهرست شد. اطلس کهکشان­های عجیب آرپ(Arp's Atlas of Peculiar Galaxies) کتابی است که از عکس­های نجومی گرفته شده با آینه­ی 200 اینچی هِیل (Hale) و تلسکوپ 48 اینچی ساموئل اُشین (Samuel Oschin) گردآوری شده است.

دقت تصویر هابل، جزییات زیبا و ساختارهای ظریفی را نشان می­دهد که در در دهه­ی 60م. زمانی که Arp 87 برای اولین بار به فهرست درآمد، قابل مشاهده نبودند.

دو بازیگر اصلی درArp 87، یکی NGC 3808 در سمت راست (کهکشان بزرگ­تر) و دیگری همدم او NGC 3808A در سمت چپ است. NGC 3808 کهکشانی مار پیچی است که تقریباً از روبه­رو دیده می­شود و یک حلقه­ی درخشان از ستارگان درحال شکل­گیری و چندین بازوی اصلی از گرد و غبار دارد. ستارگان، گاز و غبار جریان یافته از NGC 3808، به شکل بازویی، همدم او را در فراگرفته است. NGC 3808A، کهکشانی مارپیچی است که از لبه دیده می­شود و حلقه­ای چرخان از ستارگان و ابرهای گازیِ میان­ستاره­ای دربرش گرفته است. این حلقه، عمود بر سطحِ قرص کهکشانِ میزبان قرار گرفته و "حلقه­ی قطبی" نامیده می­شود.

همانگونه که در دیگر کهکشان­های یکی شونده­ی مشابه Arp 87 دیده می­شود، از شکل مارپیچ سه بعدیِ (شبیه چوب پنبه­کش در ِ بطری) موادِ کشندی یا پل مواد مشترک بین دو کهکشان، چنین برمی­آید که بخشی از ستارگان و گازهای بیرون کشیده شده از کهکشان بزرگ­تر، در کشش گرانشی کهکشان کوچک­تر گرفتار آمده­اند. برهمکنش گرانشی میان این دو کهکشان، شکل­شان را دیگرگون کرده است.

کهکشان­های در حال برهمکنش معمولاً میزان بالایی از شکل­گیری ستارگان را نشان می­دهند. شواهد زیادی ــ­رنگ ستارگان آن­ها، شدت خطوط نشریِ طیف گاز میانْ­ستاره­ای، برون­داد پرتوی فروسرخ ِ دور، از غبار گرم شده­ی میان­ستاره­ای­ــ این واقعیت را تأیید می­کند. برخی کهکشان­های در حال یکی شدن، از بالاترین سطح ستاره­زایی که در کیهان مجاورمان سراغ داریم، برخوردارند.

نمود عمده­ای از این ستاره­زایی بیش از حد، تنها هنگامی آشکار شد که هابل، قابلیت­های تصویر برداریش را متوجه­ی کهکشان­های در حال برخورد کرد. یکی از اولین اکتشافات رصدخانه این بود که کهکشان­هایی با ستاره­زایی بسیار فعال، دربردارنده­ی شمار زیادی ابَرخوشه­ی ستاره­ای­اند ــ­خوشه­هایی فشرده­تر و از نظر ستارگان جوان غنی­تر از آن­چه که اخترشناسان به دیدنش در همسایگی کهکشانمان عادت داشتند.

Arp 87 در صورت فلکی شیر(اسد)، در فاصله­ای نزدیک به سیصد میلیون سال نوری از زمین قرار دارد. این رصدها در ماه فوریه 2007 با دوربین سیاره­ای میدان دید باز2 (Wide Field Planetary Camera 2) انجام شده است. برای ساختن این تصویر، نور محدوده­های جداگانه­ی آبی، سبز، قرمز و فروسرخ با هم ترکیب شده است.